یکی از الگوهایی که از تصویر اهداف یا ذکر کردن اهداف در تحقیقات علمی و کابردی میتواند مورد استفاده قرار گیرد، الگوی تحلیل مدیران میدان نیرو است. و بر این اساس گفته می شود هر وضعیت برآیندی از 2 دسته نیرو است. نیروهای پیش برنده (عوامل موثر) و عوامل یا نیروهای بازدارنده (موانع). برای تغییر در وضعیت این عوامل شناسایی و اندازه گیری و اولویت و اهمیت آنها نسبت به یکدیگر مشخص و راهکارهای پیشنهادی در جهت رفع، تضعیف موانع یا تقویت عوامل موثر بیان می گردد.

بنابراین در تحقیقات عملی اهداف به صورت زیر بیان می شود:

1) شناسایی و تصویر مشکل یا مسئله موجود در قلمرو تحقیق.
2) تعیین عوامل موثر و موانع.
3) اندازه گیری یا ارزیابی عوامل موثرو موانع آن.
4) اولویت بندی عوامل و موانع نسبت به یکدیگر.
5) شناسایی راهکارهای رفع یا تضعیف موانع.
6) شناسایی راهکارهای بهبود یا تقویت عوامل موثر.

در یک تحقیق کاربردی اهداف میتواند بصورت زیر بیان شود :

1) تصویر یا شناخت وضع موجود.
2) نقد وضع موجود (شناسایی، نقایص و نقاط قوت و ضعف).
3) تصویر وضعیت مطلوب.
4) ارائه راه رسیدن از وضع موجود به وضعیت مطلوب.

نکته 2 ) تفاوت و تشابه بین اهداف، سوالات و فرضیات تحقیق:

در این ارتباط نکات زیر وجود دارد:
1) اهداف، سوالات و فرضیات مرتبط و متناظرند، یعنی اینکه به لحاظ محتوایی و مفهومی بر هم انطباق دارند و در همه آنها یک مورد کلی باید وجود داشته باشد و از تجزیه آن یک مورد فرعی تعریف شود مثلا ً هدف کلی همان عنوان است که با تجزیه آن اهداف فرعی بدست می آید.

2) شکل بیان اهداف، سوالات و فرضیات متفاوت است، اهداف به شکل شبه جمله مصدری،سوالات بصورت جملات استفهامی و فرضیات بصورت جمله خبری می باشد.

3) به لحاظ تقدم و تاخر زمانی ابتدا اهداف تعریف شده بر پایه آنها سوالات تحقیق بیان می شوند. با مطالعه ادبیات تحقیق و بر پایه سوالات، فرضیات تعریف می شود و با تست فرضیات پاسخ سوالات بدست آمده و بر پایه نتایج حاصل از تست، فرضیات باید به اهداف تحقیق دست پیدا کنیم.

4) ویژگی های اهداف : اساسی ترین ویژگی های اهداف عبارتند از :

1) عملیاتی بودن و کاربردی بودن اهداف: تحقیقات علمی پژوهشی باید دارای اهداف عملی و کاربردی و عملیاتی باشند اهدافی که پشتوانه نظری و دفاعی دارند و به نتیجه عملی و کاربردی در حل مشکل یا مسئله یا بهبود وضعیت منجر می شود.

2) اهداف باید قابل حصول باشد یعنی اندازه گیری ونیل به آنها امکانپذیر باشد.

3) اهداف باید به شکل جمله مصدری باشد.

4) اهداف باید شامل یک هدف اصلی و چند هدف فرعی باشند.

اهداف مشخص تحقیق (شامل اهداف کلی، اهداف ویژه و کاربردی):

در این ارتباط نکات زیر وجود دارد:
نکته 1) باتوجه به کاربردی بودن تحقیقات علمی پژوهشی حتما ً هدف کاربردی دارد و نداشتن ان برای تحقیقات بنیادی و توجیه پذیر است.
نکته 2) نوع بهره وران: کاربران یک تحقیق کاربردی 2 دسته اند : بهره وران مستقیم و غیر مستقیم تحقیق

1- بهره وران مستقیم تحقیق یعنی کسانی که مستقیما ً از نتایج تحقیق و از راههای پیشنهادی در چارچوب توصیه های هدایتی، نظارتی و سیاسی در راستای حل مشکل یا بهبود وضعیت میتوانند استفاده کنند و عبارتند از مدیران، صاحبان سهام، سیاستگذاران، اعتباردهندگان، مشتریان و ..... در ارتباط با قلمرو انجام تحقیق. در تحقیق کاربردی باید دقیقا ً ذکر شود چه کسانی و در چه سازمانی بطور مستقیم از نتایج تحقیق استفاده کرده اند.

2- بهره وران غیر مستقیم تحقیق: که از نتایج تحقیق در انجام تحقیقات مشابه یا مقاصد آموزشی استفاده میکنند مثل دانشجویان، محققین، دانشگاهها و نویسنده گان

سوالات تحقیق: در این ارتباط نکات زیر وجود دارد:

نکته اول ) ارتباط سوالات تحقیق با مسئله تحقیق: سوالات تحقیق براساس مسئله تحقیق و تبیین و تعریف میشودو به ترتیبی که در مسئله تحقیق مشکل یا مسئله اصلی ابعاد ان ابهام یا موارد ابهام جنبه های مجهول و کارجدیدی که قرار است صورت گیرد بیان میشود. دراینجا براساس هریک از موارد سوالات تحقیق تعریف میشود. علاوه براین در انتهای مساله تحقیق سوال اصلی ذکر میشود که در این قسمت بعنوان سوال اصلی در نظر گرفته شده و با تجزیه آن سوالات فرعی بدست می آید.

نکته دوم ) رابطه بین اهداف، سوالات و فرضیات: همانطور که در قسمت اهداف تحقیق مطرح شد بین اهداف، سوالات و فرضیات روابطی به شرح زیر وجو دارد :

الف ) اهداف، سوالات و فرضیات مرتبط و متناظر هستند.

ب ) اهداف، سوالات و فرضیات از جهت محتوایی مشابه اند اما به لحاظ شکل بیان متفاوتند اهداف به شکل شبه جمله مصدری،سوالات بصورت جملات استفهامی و فرضیات بصورت جمله خبری میباشد.

ج ) به لحاظ تقدم وتاخر زمانی متفاوتند. ابتدا اهداف تعریف شده برپایه انها سوالات تحقیق بیان میشوند. با مطالعه ادبیات تحقیق و برپایه سوالات، فرضیات تعریف میشود و با تست فرضیات پاسخ سوالات بدست آمده و برپایه نتایج حاصل از تست، فرضیات باید به اهداف تحقیق دست پیداکنیم.

نکته 3 ) ساختار کلی سوالات تحقیق : در طرح سوالات تحقیق به لحاظ ساختاری باید به نکات زیرتوجه کرد:

1- سوالات تحقیق شامل یک سوال اصلی و با تجزیه آن به سوالات فرعی سوال مطرح می شود.
2- سوالات تحقیق متناظر با اهداف و فرضیات باشند.
3- سوالات باید به شکل یک جمله استفهامی یا پرسشی و با علامت سوال(؟) پایان یابد.
4- بهتر است در طرح سوالات تحقیق از ادات پرسش مثل چقدر، تا چه حد، به چه میزان، چه عواملی، کدام و. .. استفاده شود و از طرح سوالات بصورت 0 و 1 یا با آیا سوال کردن بپرهیزید.
البته ادات استفهام بصورت درست و مناسب استفاده شود. بعنوان مثال اگر قرار باشد کم و کبف با فرایند اجرا اندازه گیری شود از چگونه استفاده میکنیم یا چطور ولی اگر قرار است مقدار یک متغیر اندازه گیری شود از چقدر یا تا چه حد استفاده میکنیم.

فرضیه تحقیق :در رابطه با فرضیه های تحقیق باید به نکات زیرتوجه کرد :
1) تعریف فرضیه : عبارت است از حدس، ظن یا گمان عالمانه پیرامون رابطه بین دو یا چند متغیر که بصورت یک جمله خبری بیان می شود و چند نکته در ارتباط با این تعریف مطرح است :

• حدسی بودن فرضیه: فرضیه متغیری است که با تردید بیان میشود و با آزمودن به یک اطمینان نسبی می رسیم. البته آزمون فرضیه درستی یا نادرستی ان را اثبات نکند علاوه بر این بدیهیات عقلی یا نظری بصورت فرضیه بیان نمیشود. مثلا ً بگوییم که روز هوا روشن است.
• عالمانه بودن فرضیه: فرضیه به این معنی که فرضیات براساس توهم، تصور ذهنی یا خیالات بیان نمیشود بلکه براساس آگهیهای علمی و تجربی که پس از مطالعه ادبیات تحقیق بدست می آید تعریف میشود بعبارتی برای طرح فرضیه باید تحقیقاتی کابردی و نظری مرتبط مطالعه شود.
• رابطه ای بودن فرضیه: عمدتا ً فرضیات ارتباط بین 2 یا چند متغیر را بیان میکند مثلا ً فقر به اعتیاد جوانان منجر میشود. فقر متغیر اول، اعتیاد جوانان متغیر دوم. نوع رابطه، رابطه ای علی است یعنی فرضیه فقر را علت اعتیاد جوانان و اعتیاد را معلول فقر می داند.
• شکل بیان فرضیه همانطور که گفتیم به شکل خبری است.

نکته 1 ) رابطه بین اهداف، سوالات و فرضیات: اهداف، سوالات و فرضیات مرتبط و متناظرند، شکل بیان اهداف،سوالات وفرضیات متفاوت است، به لحاظ تقدم وتاخر زمانی متفاوت اند، فرضیات هم باید شامل یک فرضیه اهم (اصلی) و با تجزیه آن فرضیات فرعی باشد.

نکته 2) تفاوت بین فرض و فرضیه: فرض ( Axiom) پیش فرض یا مفروضات عبارتند از قضایایی هستند که محقق بعنوان قضایای درست پایه طرح فرضیات خود قرار میدهد یا قضایایی که محقق فرض میکند درست است و ممکن است بدیهیات عقلی و نظری نتیجه تحقیقات قبلی بوده یا قبلا ً توسط محقق آزمون شده باشد. در حالی که فرضیات قضایای خبری پیرامون رابطه بین متغیرهاست که بر پایه مفروضات مطرح و تست و آزمون میشود.

نکته 3 ) تفاوت بین فرضیه آماری و فرضیه تحقیق: باید دقت شود که بین فرضیه آماری و فرضیه تحقیق تفاوت وجود دارد، برخی از این تفاوت ها عبارتند از:

1- فرضیه تحقیق در قالب رابطه علی، مقایسه ای، تاثیر گذاری، یا رابطه ریاضی (منطقی) بیان می شود در حالی که فرضیات اماری با استفاده از اصطلاحات آماری در قالب ادعا پیرامون مقدار پارامترها در یک جامعه، شکل توزیع متغیر ها در جامعه، مقایسه پارامترها در 2 یا چند جامعه و.... مقایسه می شود.

2- فرضیه تحقیق فقط بصورت یک جمله خبری است در حالی که فرضیه اماری بصورت و و دو فرض مقابل و متناقض بیان میشود.

3- به ازای یک فرضیه تحقیق ممکن است یک یا چند فرضیه اماری وجود داشته باشد بعبارتی یبن انها تناظر وجود دارد اما نه تناظر یک به یک.

4- هر فرضیه تحقیق به فرضیه اماری منجر نمیشود یعنی مکن است اصلا ً روش تجزیه و تحلیل و ازمون فرضیات اماری نباشد.

• در روش های توصیفی درتحقیقات توصیفی (تحقیقاتی که با روش سرشماری انجام میشود) یا نمونه در دسترس و محدود غیرتصادفی انتخاب میشود نمیتوان فرضیه اماری داشت ولی میتوان فرضیه تحقیق را به شکل توصیفی بیان یا مطرح کرد ولی بطور کلی در این تحقیقات هدف پاسخ به سوال تحقیق از طریق توصیف بودن یا نبودن و ازمون فرض انجام نمیشود. (معنی دار، میانگین، و واریانس در فرضیات ننویسیم.)