چکیده
تحقیق حاضر تلاش می کند عوامل موثر بر صادرات پسته را شناسایی نماید و میزان تاثیر هر یک از آنها را بر صادرات این محصول مورد بررسی قرار دهد و در نهایت، راهکارهای کاربردی در جهت کاهش چالش های مذکور ارائه نماید. بر این اساس در این تحقیق، مهم ترین عوامل موثر بر تقاضای صادرات پسته ایران و تقاضای واردات عمده کشورهای واردکننده پسته با استفاده از روش پانل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج آزمون فرضیات نشان داد، متغیرهای نرخ ارز و تولید ناخالص داخلی تأثیر مثبت و معنی دار و متغیرهای سلامت غذایی و نسبت قیمت صادراتی پسته ایران به مجموع قیمت صادراتی پسته سایر کشورهای صادرکننده تأثیر منفی و معنی داری بر تقاضای صادرات پسته ایران دارد. متغیر نسبت میانگین قیمت وارداتی پسته به خشکبار در کشورهای عمده واردکننده اثر منفی و معنی دار، و متغیرهای تولیدناخالص داخلی و نرخ ارز کشورهای مذکور اثر مثبت و معنی داری بر میزان تقاضای واردات پسته به این کشورها دارد. نتایج مدل جاذبه نشان داد، متغیرهای تولید ناخالص داخلی شرکای تجاری پسته ایران، مرز مشترك، تأثیر مثبت و معنی دار و متغیرهای نرخ ارز، مسافت، تولید ناخالص داخلی و جمعیت ایران، و سلامت غذایی اثر منفی و معنی داری بر حجم صادرات این محصول دارد. لازم به ذکر است، جمعیت کشورهای واردکننده اثر معنی داری بر حجم صادرات پسته ندارد. در مطالعه مذکور، مقاصد صادراتی پسته ایران بر اساس روش دلفی فازی اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد، آلمان می تواند بهترین بازار برای پسته ایران باشد و کشورهایی نظیر تایوان و کانادا می بایست در اولویت نهایی برای صادرات پسته در نظر گرفته شوند. پارامترهای موثر بر واردات شرکای تجاری پسته ایران از جمله حجم صادرات، قیمت صادرات، موانع و مشوق های صادراتی، روابط سیاسی و هزینه ی حمل و نقل با استفاده از روش دلفی فازی رتبه بندی شدند. با توجه به نتایج بدست آمده می توان پیشنهاد دادکه با سرمایه گذاری در بخش تحقیقات بهداشتی و همچنین بسته بندی پسته اقدامات مفیدی در راستای کاهش آلودگی پسته انجام داد.