حقوقدانان ما نیز معتقدند که همین که جهت در عقد تصریح شود برای آگاه ساختن طرف قرارداد کافی است. فقها در مورد معامله به قصد فرار از دین به سه دسته تقسیم می شوند گروهی قائل به صحت، گروهی قائل به عدم نفوذ و گروهی دیگر قائل به بطلان می باشند. به نظر بنده نظریه عدم نفوذ فقها قابل قبول تر و قابل مطرح در نظام حقوقی کنونی می باشد. حقوقدانان نیز در این مورد معتقد به عدم نفوذ می باشند، اما دکتر کاتوزیان نظریه عدم قابلیت استناد را درمقابل عدم نفوذ مطرح کرده اند. که بر اساس آن معامله برای طرف قرارداد صحیح ولی برای طلبکار قابلیت استناد نداشته و به محض مراجعه می تواند معامله را فسخ کند. نظر منتخب بنده در این رساله نظر آقای دکتر کاتوزیان (عدم قابلیت استناد ) می باشد. معیار در اعمال حقوقی مدیون این است که بدهکار با هدف اضرار به دین، به کار ارادی دست زند که باعث تهیدسی یا افزایش اعسار او شود یا اموال خود را پنهان کند و دوراز دسترس طلبکارها نماید. شرایطی برای اثبات این نوع معاملات بیان خواهد شد از جمله احراز طلب مسلم وقابل مطالبه بودن ،تقدم طلب بر معامله ، قصد فرار از دین و ... طلبکار دعوی رابه نام خود طرح می کند و سایر طلبکاران باید به عنوان ثالث وارد شوند. در صورتی که عین درمال طرف قرارداد باشد طلبکار مطالبه می کند، اگر نباشد طلبکار خسارت می گیرد و اگر طلبی باشد که بدهکار از آن صرفنظر کرده است، طلبکار معادل آن را می گیرد. همچنین طرف قرارداد می تواند پس از استیفای طلب بدهکار اگر مقداری باقی بماند آن را مطالبه کند و به میزان خسارتی که بر او وارد شده نیز می تواند به بدهکار رجوع کند.
- فهرست مطالب پایان نامه کارشناسی ارشد فقه و حقوق اسلامی
فصل اول کلیات طرح
بیان مسئله
اهداف تحقیق
اهمیت موضوع و انگیزه انتخاب آن
اهمیت
انگیزه
سئوالات و فرضیه های تحقیق
سئوالات
فرضیه ها
تعاریف واژه های کلیدی
جهت معامله
معامله به قصد فرار از دین
معامله
علت معامله
نوع معامله
قصد
قصد اضرار به دائن
دین
قصد فرار از دین
نتیجه گیری
فصل دوم آشنائی با مفهوم جهت و تاریخچه تحولات ماده
مقدمه
بخش اول مفهوم جهت و ضرورت مشروعیت آن
مفهوم جهت
جهت معامله
جهت تعهد
جهت تعهد در عقود مختلف
جهت نوعی یا جهت تعهد ؟
جهت معامله یاجهت تعهد
ضرورت مشروعیت جهت معامله
دیدگاه فقهی
آیا علم فروشنده به جهت خریدار برای بطلان عقد کافی است
مقایسه فقهی معامله به قصد فرار از دین با بیع انگور به قصد شراب
امر به شی ء مقتضی نهی از ضد خاص و ضد خاص دانستن معامله به قصد فرار ازدین
نتیجه گیری بحث فقهی
دیدگاه حقوقی
چگونگی و شرایط نامشروع بودن جهت
طرز بیان جهت
اعلام جهت به وسیله شرط
شرایط تاثیر جهت نامشروع بر مشروعیت عمل حقوقی
جهت مشترک
آیا علم طرف قرارداد به جهت نامشروع کافی است
نقد نظریه قانون
اثبات جهت
نامشروع بودن جهت معامله امری است خلاف اصل و باید اثبات شود
دراثبات نامشروع بودن جهت معامله بایستی به اعلام ها و قرائن خارجی قناعت کرد
بخش دوم تاریخچه تحولات قانونی درباب معامله به قصد فرار از دین
وضعیت قانونی معامله به قصد فرار از دین قبل از انقلاب
تصویب ماده سابق قانون مدنی
مقایسه ماده سابق با ماده موجود در قانون مدنی
اختلافات
اشتراکات
وضعیت قانونی معامله به قصد فرار از دین بعد از انقلاب
حذف ماده قانون مدنی
مقررات خاص
اشتراکات مقررات خاص
نارسایی مقررات خاص
نتیجه
تصویب مواد جدید و مکرر قانون مدنی
ایرادات وارد بر مواد جدید و مکرر قانون مدنی
نتیجه فصل دوم
فصل سوم – اعتبار معامله به قصد فرار از دین
مقدمه
بخش اول – معامله صوری به قصد فرار از دین
دیدگاه فقهی
دیدگاه حقوقی
تفاوت های موجود میان معامله به قصد فرار از دین و معامله صوری
انواع معاملات صوری و آثار صوری بودن
انواع معاملات صوری
آثار صوری بودن
بخش دوم – معامله جدی به قصد فراراز دین
اهمیت دین در فقه اسلامی
بررسی فقهی معامله به قصد فرار از دین
قائلین به صحت
نظر علمای شیعه
نظر علمای سنی
قائلین به تفصیل
عدم نفوذ
نظر علمای شیعه
نظر علمای سنی
بطلان
نتیجه و جمع بندی بحث فقهی
مفلس وتبعات آن
مجموعه نظریات مشورتی درامور حقوقی
بررسی حقوقی
نظریه صحت
عدم نفوذ
جهت نامشروع
از بین بردن وثیقه عمومی طلبکاران
مسئولیت ناشی از قصد اضرار
دیدگاه فقهی نظریه مسئولیت ناشی از قصد اضرار (قاعده لاضرر و لاضرار )
سوء استفاده از حق
استفاده بدون جهت
انصاف و ملاحظات اخلاقی
حیله و تقلب
نتیجه و جمع بندی
عدم قابلیت استناد (نظریه دکتر کاتوزیان)
فصل چهارم – احکام معامله به قصد فرار ازدین
مقدمه
بخش اول – قلمرو معامله به قصد فرار ازدین
اعمال حقوقی
اعمال حقوقی مربوط به شخص مدیون – خودداری از تملک حق
نتیجه
تعهد های جدید مدیون معسر
معامله به قصد فرار از دین مربوط به مال معین
پرداخت دیون
بخش دوم – دعوی مربوط به معامله به قصد فرار از دین
ادله اثبات
احراز طلب مسلم و قابل مطالبه
تقدم طلب بر معامله
نفع طلبکار در اقامه دعوی
ضرری بودن معامله
قصد فرار از دین
لزوم آگاهی طرف معامله از این قصد
دو رای که مبنای اختلاف و صدور حکم قرار گرفته اند
آئین دادرسی
معنی عدم نفوذ
اثر دعوی نسبت به سایر طلبکاران
رابطه طلبکار و طرف قرارداد
رابطه طرف قرارداد و بدهکار
نتیجه
حمایت کیفری از طلب در حقوق ایران
چند نمونه از آراء صادره درمورد معامله به قصد فرار از دین
فصل پنجم –نتیجه گیری و پیشنهادات
نتیجه گیری
جهت معامله و مشروعیت آن
معامله به قصد فرار از دین
پیشنهادات
منابع
چکیده انگلیسی